Hoe schrijf je een recensie voor een boek als Er is geen daar daar? Met deze roman, die berust op verrassing, verdriet en een bijna pijnlijke oprechtheid, maakt Tommy Orange (1982) een ongekend sterk debuut. Deze roman stond op de lijst van beste 10 boeken uit 2018 van de NY Times en werd lovend ontvangen in zowel de Verenigde Staten als daarbuiten. In deze roman komen twaalf verschillende personages aan het woord, stuk voor stuk uniek en eigen in zowel hun verhaal als hun karakter. De overeenkomst: allen zijn zij van ‘Native American Indian’ afkomst. Orange laat zien hoe zij allemaal op een andere manier omgaan met hun erfenis, maar ook met het leven daarbuiten. Hij schetst steeds opnieuw een balans tussen de verhalen van het verleden en de beloftes van de toekomst.

Er is geen daar daar vertelt verhalen die verteld moeten worden, maar die nooit op deze manier op papier gezet zijn. Het zijn de verhalen van de stadse Indianen, degenen die de ‘indringers’ zijn op het land van hun voorvaderen. Degenen die altijd anders zijn geweest en altijd anders zullen zijn. Degenen die tot het volk behoren waarvan het zelfmoordpercentage het allerhoogst is. Degenen die zich misschien wel nooit meer ergens thuis zullen voelen. Orange zet het allemaal op papier, zonder terug te deinzen voor de lelijkheid en de pijn ervan. De titel is ontleend aan een tekst van Gertrude Stein. Zij schrijft dat het ‘daar’ van haar kindertijd zo veranderd is, dat haar ‘daar daar’ niet meer bestaat. Daar is niet meer daar. Een analogie die speels bedoeld is, maar onbedoeld opgaat voor iedere Native American. Orange legt de vinger op deze zere plek van onze samenleving, maar doet dit naar mijn idee niet op een verwijtende manier. Er is geen daar daar toont niets anders dan de harde werkelijkheid.

Naakte verbazing en verdriet, maar ook schoonheid en bewondering, ze doorspekken iedere zin. Het lijkt alsof Orange geen woord geschreven heeft zonder het eerst grondig te overwegen. Desondanks wordt in de roman op een volstrekt ongedwongen manier een verhaal verteld. Er wordt toegewerkt naar de climax van de Big Oakland Powwow. Voor mij was het fascinerend om te beleven hoe de in eerste instantie losgekoppelde personages als draden van een web met elkaar verbonden bleken te zijn. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe bijzonder het is dat alle personages zo volledig beschreven werden en toch zo uniek zijn. We zien mensen worstelen met obesitas, ongewenste zwangerschap, geldproblemen, familieproblemen, dood en ziekte. Hun reacties en daden lijken altijd in lijn te liggen met hoe zij beschreven worden als persoon. De karakters zijn essentieel in het vertellen van hun verhalen en Orange weet dit haarfijn weer te geven.

Soms vind je een roman die zoveel indruk maakt dat het moeilijk is om er woorden voor te vinden. Dus, hoe schrijf je een recensie voor een boek zoals Er is geen daar daar? Dat kan niet. Tenminste, niet eentje die recht doet aan de enorme schoonheid en impact van dit boek. Het enige wat ik nu kan zeggen: lees het. Ondertussen neem ik mijn petje af voor Orange en wacht vol verwachting op zijn volgende meesterwerk.

Ik heet Lisa, woon in Utrecht en zit in de zesde klas op het Christelijk Gymnasium. Ik lees al sinds ik heel klein ben. Tegenwoordig lees ik vooral veel Young Adult fantasy en Engelse/Nederlandse literatuur, bij voorkeur in het Engels. Tot mijn favorieten behoren de A Court of Thorns & Roses serie, To Kill a Mockingbird, The Remains of the Day en Fangirl. Mijn favorieten wisselen echter nogal per dag en per humeur.

Er is geen daar daar/Tommy Orange/vertaling: Jetty Huisman/J.M. Meulenhoff/februari 2019/320 blz./ 9789029091619

No Comments

Post a Comment