Marita De Sterck ging voor haar nieuwe boek te rade bij wat mensen in Mariaburg, bij het Belgische Ekeren, aan elkaar vertelden over wat toen “uitzuipcafé ’s” werden genoemd. Laat ik maar met de deur in huis vallen: Valavond is moeilijk te vergeten, door de grote naturel die De Sterck in haar boek steekt, en door het oer Vlaamse taalgebruik.

Het boek beschrijft tien jaar in het leven van de personages, met aanvang in 1935. De zestienjarige Jeanne meldt zich als hulpje van Angèle in Café De Londres, waarvan ze denkt dat ze er louter drankjes zal moeten serveren. Maar de Londres is niet zomaar een café. Mannen komen er om liefde te vragen, en om bedrogen te worden, door het “gefoefel” met drankjes. Koude thee verkopen voor whisky bijvoorbeeld. Jeanne krijgt meteen ook een nieuwe naam: Mona. Algauw wordt advocaat Gregoor, een vaste klant van De Londres, smoorverliefd op Mona, maar Mona moet niets van hem weten. Maar ze leert algauw de kneepjes van het vak, en is ze in staat om zich voor Gregoors grijpgrage handen af te sluiten.

Valavond begint vrij rustig, waardoor er veel tijd is om aan de setting van personages te doen. Naast Mona beschrijft De Sterck het leven van Germaine, die met haar zoon Stan naast de Londres woont, en wiens man helemaal verlamd is geraakt door de Eerste Wereldoorlog, de verschrikkelijke oorlog die daardoor nog zeer lijfelijk aanwezig is in het huis van Germaine. Behalve Mona en Stan maken we kennis met Marieke. Zij woont alleen met haar vader, nadat haar moeder overleden is. Ze is zot van Stan, of is het van zijn neef Fons? Het boek draait in steeds nauwere kringen om deze vier jonge mensen.

Zonder een oordeel te vellen, laat De Sterck haar personages voor zich spreken. Als Wereldoorlog II uitbreekt, en daarmee ook de Jodenvervolging, krijgt Valavond er een zeer krachtige verhaallijn bij. Mensen vinden Joden ofwel beesten, en maken jacht op hen, zoals advocaat Gregoor, of helpen hen waar ze kunnen door voor hen te gaan werken, zoals Marieke en Fons, die zich, zo zal later blijken, beiden bij het verzet zullen aansluiten.

De Sterck laat niets aan het toeval over en belicht uitgebreid beide kanten: zij die willen dat de Joden worden uitgeroeid, want ze nemen mensen hun werk af, zijn vies en vuil, en zij die inzien dat ze mensen zijn zoals zo vele anderen. De Sterck schildert ook hoe manipulatief mensen met elkaar kunnen omgaan, deze wrede karaktertrek komt in dit sterke, onvergetelijke boek op meesterlijke wijze bovendrijven. Dat ze dit doet zonder één keer te oordelen maakt Valavond ook erg lezenswaardig.

Valavond is gebaseerd op wat mensen elkaar vertelden, over de “warme cafés” in Mariaburg, juist ten noorden van Antwerpen waar Marita de Sterck ging wonen en meteen geïnspireerd raakte. Achteraan in het boek staan een aantal feiten opgelijst die in het boek aan bod komen. Dat veel in het boek echt is gebeurd, knijpt de keel dicht. Kortom: Valavond is uit 2014, wat een vrij middelmatig jeugdboekenjaar was, toch minstens dat éne krachtige, prachtige boek.

Deze recensie is samen geschreven met Katrien Temmerman uit Vlaanderen. Katrien schrijft over boeken op haar eigen blog http://boekenboekenboeken.blogspot.com  
Valavond / Marita De Sterck / Uitgeverij Querido / 2014 / 254 pag. / ISBN 9789045117300

No Comments

Post a Comment