In De onderwaterzwemmer raakt de veertienjarige Martin zijn vader kwijt als ze samen de rivier oversteken van bezet naar bevrijd gebied in het laatste jaar van de oorlog. Een nacht en een dag blijft de jongen zoeken maar zijn vader komt niet meer boven water. Dertig jaar later, tijdens een reis met zijn vrouw naar Afrika, dreigt een vergelijkbaar iets hem te overkomen.

In deze nieuwste roman van P.F. Thomése wordt een verhaal over verlies, onmacht, schuld en verlossing verteld. Thomése volgt de hoofdpersoon op drie momenten in zijn leven waarbij het eerste deel van de roman het meeste gewicht heeft. Martin kan het verleden niet van zich afschudden. De veertienjarige jongen heeft zichzelf nooit kunnen vergeven voor het achterlaten van zijn vader in de rivier. Hoe heeft hij ooit in zijn eentje naar huis terug kunnen keren, terwijl hij wist dat zijn vader nog ergens in het koude water moest liggen? Wat had hem bezield om zijn moeder, in de oorlog nog wel, weduwe te maken?

De onmacht van de veertienjarige jongen die zijn vader kwijt raakt in de diepte van het water voel je in het hele boek. Net als zijn vader is Martin nooit meer boven water komen zwemmen. Degene die hij was is in die ene nacht verloren gegaan. Hij heeft nooit werkelijk de overkant bereikt. Zijn verleden overheerst alles en grijpt hem nog steeds bij de keel. De vader is nooit gevonden waardoor zijn dood of niet dood alleen maar groter is geworden. Martin wacht nog steeds op het moment dat zijn vader weer boven water komt, maar is hij wel degene die uit de rivier zou moeten opstaan?

De roman verplaatst zich in het tweede deel naar het Afrika van de jaren zeventig. Martin en zijn vrouw Vic willen een bezoek brengen aan hun Foster Parents-kind maar dan lijkt de geschiedenis zich te herhalen. Martin voelt, net als de lezer, het noodlot naderbij komen maar hij weet niet hoe hij het moet afweren. Hij voelt zich hulpeloos in een schijnbaar onafwendbaar plot en verandert opnieuw in de veertienjarige jongen van dertig jaar eerder. Uiteindelijk is het tweede deel van de roman een klaagzang van een hoofdpersoon die zich geheel lijkt te verliezen in zijn rol van slachtoffer. Hij verliest de realiteit van de situatie uit het oog en laat zich geheel leiden door gevoelens van angst, schuld en schaamte. De roman is hierdoor af en toe bijna melodramatisch en het liefst zou je de hoofdpersoon eens goed door elkaar schudden.

Het derde deel van de roman speelt zich af op Cuba waar Martin in een ziekenhuis ligt. Hier blikt hij terug op zijn leven. Uiteindelijk blijkt verlossing van het verleden dichterbij te zijn dan hij denkt. Het verhaal lijkt een goed einde te krijgen, wat ik eerlijk gezegd een beetje jammer vond. Het komt als uit het niets en de roman werd daarom voor mij onnodig een tikje sentimenteel. De onderwaterzwemmer is een roman die ik met gemengde gevoelens gelezen heb. De taal van Thomése is prachtig, maar het verhaal zelf heeft me nooit echt weten te raken. Waar dat precies aan ligt weet ik niet, maar jammer vind ik het wel.

Deze recensie is geschreven door Hester Wiersema, zij studeerde Literatuurwetenschappen aan de Rijks Universiteit Groningen.
De onderwaterzwemmer / P.F. Thomese, Uitgeverij Atlas Contact / 2015 / pag. / ISBN