
René Descartes, de 17e-eeuwse, Franse filosoof die wel beschouwd wordt als de vader van de moderne filosofie en met zijn werk Over de methode de wereld op zijn kop wist te zetten door de schokkende wetenschappelijke inzichten die hij erin openbaarde.
Het is deze man die Guinevere Glasfurd als uitgangspunt nam voor haar roman. Toch is het niet zijn verhaal dat ze besloot op papier te zetten, maar dat van een op het eerste gezicht gewone dienstmeid die in Amsterdam in de uitgeverij van Thomas Sergeant werkte.
Wanneer Descartes voor onbepaalde tijd in de Nederlandse Republiek vertoeft om te kunnen schrijven aan het boek dat hem later beroemd zal maken, kiest hij het pand van Sergeant als logeerplek. De wegen van dienstmeid Helena Jans en René Descartes kruisen elkaar hier onherroepelijk.
De liefdesverhouding die voortkomt uit hun ontmoeting is een allerminst alledaagse. Met betoverende bewoordingen beschrijft Glasfurd de gevoelens van Helena als ze wordt meegesleurd door een stortvloed van verlangens en twijfels. Ze komt in aanraking met een wereld vol kennis, maar ook vol onbegrip en onkunde. Ze realiseert zich al gauw dat de afstand tussen Descartes en haar onoverbrugbaar is. Niet alleen is het leeftijdsverschil groot (Helena is nog maar een tiener, terwijl Descartes de veertig begint te naderen), ook de verschillen in status en nationaliteit worden steeds zichtbaarder.
Glasfurd weet met uiterste precisie het verhaal te vertellen van een bijzonder persoon over wie slechts weinig in de archieven te vinden is. Meer dan dat vertelt ze het verhaal van een vrouw in de 17e eeuw en beschrijft ze het leven van iemand die moeite had haar positie te bepalen in een wereld die gedomineerd werd door mannen. Het is veel meer dan een vertelling over “de vrouw van”. Het beeld dat Glasfurd van Helena schetst is in alle opzichten oprecht en puur. Haar angsten en twijfels zijn zo krachtig op het papier gezet dat je daadwerkelijk deelgenoot wordt van haar levensreis.
Het verhaal van Helena voelt niet alleen geloofwaardig aan, het is ook grotendeels gebaseerd op feiten. Door de persoonlijke invulling die Glasfurd geeft aan de historische figuren, maakt ze de geschiedenis nog wat tastbaarder. Zo laat Glasfurd een wat persoonlijker kant van Descartes zien door hem (af en toe zelfs letterlijk) voor de lezer uit te kleden en zijn gebreken en emoties aan het licht te brengen.
Natuurlijk moet niet vergeten worden dat de invulling van Glasfurd fictie is en blijft. Het echte verhaal van Helena Jans is nergens opgetekend. Ze heeft geen dagboek bijgehouden dat kan worden geraadpleegd. Er bestaan slechts enkele documenten waarin Helena genoemd wordt en deze heeft Glasfurd dan ook als leidraad genomen voor haar verhaal.
Zo heeft ze een zo waarheidsgetrouw mogelijk portret weten te schetsen van een bijzondere vrouw wiens volledige verhaal verborgen blijft in het verleden.
No Comments