Soms zijn er boeken die even met jóu meeleven. Ik las Autumn van Ali Smith in een paar dagen uit en ze ging overal mee naartoe. Getweeën wachtten we op de huisarts, legden een treinreis af, dronken koffie op het terras en knikkebolden in bed tijdens de laatste minuten van de dag.

Autumn is het eerste deel van de seizoenencyclus die Smith momenteel schrijft, het derde deel Spring is net verschenen. De boeken hebben andere verhaallijnen en personages, maar wel overkoepelende thema’s. Autumngaat over de vriendschap tussen Elisabeth, die in 1984 geboren is, en de honderdjarige Daniel, die in coma ligt. Al sinds haar kindertijd luistert Elisabeth naar de verhalen over kunst en perceptie van haar buurman Daniel. Ook wanneer het contact verwatert blijven de dingen die Elisabeth van Daniel geleerd heeft een grote rol spelen in haar leven.

Het meest opmerkelijke, het meest knappe van Autumn is echter dat deze verhaallijn niet het boek vormt. Er staan grotere thema’s centraal: de positie van vrouwen, de Brexit, kunst en de manier waarop we denken en waarnemen. Sommige hoofdstukken lijken hallucinaties, maar hebben toch een volstrekt logische plek binnen het verhaal. Het lijkt alsof je mee droomt met Ali Smith: alle wazigheden en troebele gedachten komen ergens vandaan. Doordat ze de thema’s op deze vreemde manier in het boek plaatst, was het voor mij ook een onderzoek naar oorzaak en gevolg. Het leven van Elisabeth lijkt bepalend beïnvloed te zijn door de oude man, tegelijkertijd stuwen Elisabeths moeder en zijzelf het verhaal voort.

Hoewel Autumn mijn inziens over deze grote vraagstukken en moeilijke concepten gaat, leest het boek ontzettend makkelijk. Smith heeft een vlotte schrijfstijl en gebruikt korte hoofdstukken. Daarnaast zitten er veel open plekken in de verhaallijn en vallen er steeds meer puzzelstukjes op hun plek. Dat leest fijn, bovendien wil je steeds nog even één bladzijde en nog één bladzijde verder lezen.

Ik ben nog steeds overdonderd door Autumnen heb nog nooit iets gelezen dat ermee te vergelijken is. Smith legt de verwarring van onze tijdsgeest vast. De vraag hoeveel invloed je op de wereld en je eigen leven hebt, is voor mij herkenbaar. Smith brengt geen oplossing voor het vraagstuk oorzakelijkheid, maar het laatste ritje dat Autumnen ik samen maakten was naar de boekhandel omdat ik weinig keus leek te hebben dan verder te lezen in het volgende deel van de seizoenencyclus Winter.

Recensie door Laure Dijkstra (1997), student geschiedenis te Utrecht.

Ali Smith/Autumn/Penguin/2017/208 blz./ISBN 9780241973318

No Comments

Post a Comment